Aktualności | Dni Gliwic okazją do upamiętnienia Horsta Bienka. Projekcja filmu w Domu Pamięci Żydów Górnośląskich

Świętowanie Dni Gliwic, które potrwają od 5 do 7 września, nie byłoby kompletne bez wspomnienia o gliwiczaninie, którego twórczość stanowi prawdziwy literacki pomnik naszego miasta. To właśnie historii Horsta Bienka, który w tym roku świętowałby swoje 95. urodziny, poświęcony został dokument TVP Polonia. Projekcja filmu odbędzie się w najbliższą niedzielę w Domu Pamięci Żydów Górnośląskich. Wstęp wolny.

Kim był znany gliwiczanin?

Horst Bienek był niemieckim pisarzem i poetą. Urodził się 7 maja 1930 roku w Gleiwitz (dzisiejszych Gliwicach). To właśnie naszemu miastu – krainie swojego dzieciństwa – poświęcił sporą część twórczości, która dziś pozwala zrozumieć złożoną i wielowymiarową tożsamość Górnego Śląska oraz Gliwic. W swoich książkach – przede wszystkim cyklu czterech powieści poświęconych Gliwicom, obejmującym czas od 31 sierpnia 1939 roku do lutego 1945 roku: „Pierwsza polka”, „Wrześniowe światło”, „Czas bez dzwonów” oraz „Ziemia i ogień” – Bienek, jak pisał Marcin Wiatr, nie tylko postawił literacki pomnik regionowi i rodzinnemu miastu, ale także wyniósł tę tematykę do literatury światowej. Z kolei Ilona Copik zauważyła  – Co Dublin zawdzięcza Jamesowi Joyce’owi, Combrey – Marcelowi Proustowi, Gliwice osiągnęły przede wszystkim dzięki Horstowi Bienkowi, on bowiem w tetralogii sportretował je najwnikliwiej, nieprzypadkowo też nazwany został przez krytykę <piewcą Gliwic> i twórcą ich legendy. 

Projekcja filmu ku pamięci Horsta Bienka

W tym roku przypadają dwie ważne rocznice związane z Horstem Bienkiem – 95. rocznica urodzin pisarza, który zmarł 7 grudnia 1990 roku w Monachium oraz 50. rocznica wydania rozpoczynającej gliwicką tetralogię „Pierwszej polki” z 1975 roku. Z tej okazji Muzeum w Gliwicach przygotowało szereg przedsięwzięć, które pozwolą przybliżyć tę ważną dla naszego miasta postać. 

Jednym z nich będzie projekcja filmu pt. „Utracony świat. W poszukiwaniu Horsta Bienka”, która rozpocznie się w niedzielę, 7 września, o godz. 13.00 w Domu Pamięci Żydów Górnośląskich. Będzie to jedno z wydarzeń organizowanych w ramach zaplanowanych 5–7 września Dni Gliwic.

Dokument w reżyserii Piotra Kucińskiego, to podróż w głąb zaginionego świata Górnego Śląska, który w twórczości Horsta Bienka zyskał unikalny, literacki wymiar. Film analizuje twórczość pisarza, w której mistrzowsko splatał on historię regionu z ludzkimi dramatami, ukazując przez pryzmat skomplikowanych losów mieszkańców Śląska uniwersalne dylematy tożsamości i pamięci. Dokument przybliża zmagania gliwiczanina z doświadczeniem wojny, wysiedlenia oraz sowieckiego łagru w Workucie. Pokazuje go jako Niemca z Górnego Śląska, „orędownika i promotora twórców z Polski, Czechosłowacji i innych krajów znajdujących się pod władzą Kremla”, który swoją postawą uczynił wiele dla sprawy prawdziwego pojednania między Polakami a Niemcami. Za sprawą gliwickiej tetralogii – o czym opowiada w filmie Sebastian Rosenbaum z Instytutu Pamięci Narodowej – Bienek pokazując nowym mieszkańcom dawnego Gleiwitz – m.in. Polakom wysiedlonym przez Sowietów z dawnych Kresów – zaginiony Górny Śląsk, który nie przetrwał okresu po 1945 roku sprawił, że czuli się oni tutaj mniej obco.

Nieprzypadkowe będzie również miejsce projekcji filmu, czyli dawny żydowski dom przedpogrzebowy przy ul. Poniatowskiego, pełniący obecnie funkcję Oddziału Muzeum w Gliwicach. Mieści się on bowiem obok „kwadratu dzieciństwa” Horsta Bienka – między domem, lasem, szkołą i kościołem pw. Chrystusa Króla, położonymi przy ówczesnej An der Waldschule (obecnie ul. Horsta Bienka na Zatorzu). I, co jeszcze ważniejsze, a na co zwraca uwagę występujący w filmie Daniel Pietrek z Uniwersytetu Opolskiego, autor monografii „Ich erschreibe mich selbst. (Autor) Biografisches Schreiben bei Horst Bienek”. – Kultura żydowska,  gliwiccy Żydzi, rola Żydów na Śląsku była dla Bienka tematem, który go poruszał.  I nie bez powodu mamy te postaci w jego twórczości, które mają nam o tym przypomnieć, że Żydzi są częścią kultury śląskiej i budowali wielkość tej kultury. Bienek raz po raz o tym przypomniana.

Wstęp na pokaz organizowany przez TVP Polonia we współpracy z Muzeum w Gliwicach jest bezpłatny, natomiast liczba miejsc na sali jest ograniczona. (ml/Muzeum w Gliwicach)